PUISI LAMA

Bahan Pembelajaran Bagi Siswa Untuk

Subject Bahasa Indonesia

Puisi lama merupakann warisan budaya yang tidak boleh dilupakan. Dalam puisi lama terkandung pesan-pesan moral dan nasihat. Puisi lama antara lain :

1. Gurindam ialah satu bentuk puisi Melayu lama yang terdiri dari dua belas kalimat dengan irama akhir yang sama, yang merupakan satu kesatuan yang utuh. Baris pertama berisikan semacam soal, masalah atau perjanjian dan baris kedua berisikan jawabannya atau akibat dari masalah atau perjanjian pada baris pertama tadi.

Contoh Gurindam

Gurindam Nasihat

Apabila banyak berkata-kata,
Di situ jalan masuk dusta.

Apabila kita kurang siasat,
Itulah tanda pekerjaan hendak sesat.

Apabila anak tidak dilatih,
Jika besar bapanya letih.

Apabila banyak mencela orang,
Itulah tanda dirinya kurang.

Apabila orang banyak tidur,
Sia-sia sajalah umur.
Apabila mendengar akan kabar,
Menerimanya itu hendaklah sabar.

2. Karmina (pantun kilat) merupakan pantun yang terdiri dari dua baris. Baris pertama merupakan sampiran dan baris kedua adalah isi.

Contoh Karmina

Sudah gaharu cendana pula
Sudah tahu masih nanya pula

3. Pantun merupakan sejenis puisi yang terdiri dari 4 baris bersajak ab-ab atau aa-aa. Dua baris pertama merupakan sampiran dan dua baris terakhir merupakan isi, yang merupakan tujuan dari pantun tersebut.

Contoh Pantun

Kayu cendana di atas batu
Sudah diikat dibawa pulang
Adat dunia memang begitu
Benda yang buruk memang terbuang

4. Seloka merupakan bentuk puisi Melayu klasik, berisikan pepatah maupun perumpamaan yang mendandung senda gurau, sindiran bahkan ejekan.

Contoh Seloka

Sudah bertemu kasih sayang
Duduk terkurung malam siang
Hingga setapak tiada renggang
Tulang sendi habis berguncang

5. Syair merupakan karangan dalam bentuk terikat yang mementingkan irama sajak.

Contoh Syair

Syair Nasihat Orang Tua Terhada p Anak

Wahai Ananda hendaklah
Hidup di dunia amatlah singkat
Banyakkan amal serta ibadat
Supaya selamat dunia akhirat

Wahai Ananda dengarkan peri
Tunangan hidup adalah mati
Carilah bekal ketika pagi
Supaya tidak menyesal nanti

Wahai Ananda dengarkan madah
Baikkan laku elokkan tingkah
Banyakkan kerja yang berfaedah
Supaya hidupmu beroleh berkah

Wahai Ananda dengarlah pesan
Kuatkan hati teguhkan iman
Jangan didengar bisikan setan
Supaya dirimu diampuni Tuhan

Wahai Ananda peganglah janji
Berbuat khianat engkau jauhi
Banyakkan olehmu bertanam budi
Supaya kelak hidup terpuji

Wahai Ananda cahaya mata
Janganlah tamak terhadap harta
Mencari nafkah berpada-pada
Supaya hidupmu tiada ternista

6. Talibun merupakan sejenis puisi lama seperti pantun karena mempunyai sampiran dan isi, tetapi lebih dari 4 baris.

Contoh Talibun

Kalau anak pergi ke pekan
Yu beli belanak beli
Kalau anak pergi berjalan
Ibu cari sanak pun cari